پس از رحلت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، صحابه¬ی ایشان، در ماجرای سقیفه بنی ساعده و به خلافت رسیدن ابوبکر، به دو گروه متمایز گردیدند، گروهی با گردانندگان سقیفه هم پیمان شدند و گروهی نیز در مقابل آنان قرار گرفته و خلافت و امامت را حق الهی حضرت علی (ع) می دانستند. در این بین گروهی از صحابه¬ی برجسته پیامبر (ص) همچون عبدالله بن مسعود بی طرفی و سکوت اختیار نمودند. اما این گروه کم¬کم با سیاست های خلفا همداستان شدند. عبدالله بن مسعود در سال 21 هجری به دستور خلیفه دوم به عنوان معلم قرآن رهسپار کوفه گردید. ره آورد این سفر فرهنگی که عبدالله بن مسعود عهده دار آن شد، تأثیر عمیق و دامنه دار و جریان فکری را در کوفه بر جای نهاد که آن را به یکی از مراکز عمده¬ی شکوفایی و خیزش فکری اسلامی تبدیل کرد و مدرسه¬ای از تفسیر قرآن در آن شهر تأسیس نمود. در این نوشتار سعی شده است به معرفی جریان فکری عبدالله بن مسعود و نقش وی در تربیت شاگردان این مدرسه علمی فقهی که بیشتر از اشخاص سرشناس و فقهای زمان خود و تأثیر گذار در جریان های فکری و فرهنگی کوفه تا حادثه عاشورا می باشند، پرداخته شود. حدود سی سال قبل ازز هجرت پیامبر(ص) از مکه و مدینه، عبدالله بن مسعود از خاندان هذیل که خاندان معروف و بزرگی بودند، در شهر مکه متولد گردید. عبدالله بن مسعود یکی از اصحاب بزرگ حضرت رسول(ص) می باشد. ابن مسعود از صاحبان علم، معرفت، فقه و حدیث بود و در میان صحابه مقامی ارجمند و امتیاز خاصی داشت.

برشی از کتاب

عبدالله بن مسعود نقل می کند که : پسر بچه ای در حد بلوغ بودم و گوسفندان عقبه ابن ابی معیط را می چرانیدم، پیامبرو ابوبکر که از مشرکان گریخته بودند پیش من آمدند، پیامبر (ص) فرمود: ای پسر آیا قدری شیر داری که به ما بدهی؟ گفتم: من امین این گله ام و نمی توانم به شما شیر بدهم. پیامبر(ص) فرمود: آیاماده بزی که جفت گیری نکرده باشد در گله هست؟ گفتم آری و چنان ماده بزی را آوردم، پیامبر پای حیوان را در دست گرفت و دست به پستان آن کشید و دعا فرمود که در نتیجه پستان جانور پر شیر شد و ابوبکر سنگ گودی را آورد و پیامبر (ص) آن بز را در آن سنگ دوشید و ابوبکر از آن نوشید. پیامبر(ص) دوباره بز را دوشید و من آشامیدم و سپس به پستان بز فرمود به حال نخست برگرد و خشک شو و چنان شد. پس از دیدن این معجزه، به محضر پیامبر (ص) رفتم و عرض کردم: ای رسول خدا! از آیات قرآن که می خوانی چیزی به من بیاموز. آن حضرت دست بر سرم کشید و فرمود: إنَّکَ غُلامٌ مُعَلّم «همانا تو نوجوانی آموزگارهستی» و من از دهان رسول خدا(ص) هفتاد سوره را آموختم و در این مورد هیچ کس با من ستیز و نزاعی ندارد.